Νικολό Παγκανίνι - εισαγωγή

Λίγο η μικρόνοια εκείνων που δε θέλουν να παραδεχτούν τις εξαιρετικές, ασυνήθιστες ικανότητες των άλλων, λίγο η "μεφιστοφελική" εμφάνισή του, ευνόησαν την ανάπτυξη του μύθου που ήθελε το βιολονίστα και συνθέτη Νικολό Παγκανίνι "Φάουστ" της μουσικής. Οι δεξιοτεχνικές του ικανότητες στο βιολί ήταν πραγματικά υπερβατικές, όπως κανείς δεν καταλόγησε συνεργασία με το διάβολο.

Η ανυπέρβλητη τεχνική του Παγκανίνι είχε επίκουρους και τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά αλλά και την επιδειξιομανία του τη στιγμή της δημόσιας ερμηνείας. Έτσι, ο μύθος συντηρήθηκε καλά. Όλα τα μουσικά κέντρα της Ευρώπης απόλαυσαν αυτό τον καλλιτέχνη θεατρίνο, που ήταν όμως εξωπραγματικός μόνο επί σκηνής. Στην καθημερινή ζωή του ήταν άνθρωπος συνηθισμένος, καλοσυνάτος, άνθρωπος με αρετές και αδυναμίες.

Δεν ανέπτυξε απλώς την τεχνική που του κληροδότησαν οι δεξιοτέχνες του βιολιού του 18ου αιώνα, αλλά τη μετεξέλιξε απρόσμενα εφευρίσκοντας τεχνάσματα που του δίνουν το δικαίωμα να αποκαλείται και πρωτοπόρος. Οι τεχνικές του "στακάτο", του "πιτσικάτο", των "αρμονικών" στην ερμηνεία των έγχορδων οργάνων με δοξάρι ευεργετήθηκαν από αυτόν, όσο από κανέναν πρότερο ή μεταγενέστερο καλλιτέχνη.

Η επίγνωση της γοητείας που ασκούσε στους ακροατές του αλλά και η ανάγκη της επίδειξης - ίσως και της επιβεβαίωσης - ανάλωσαν το χρόνο του σε συναυλίες και ρεσιτάλ. Λιγοστός χρόνος του απόμενε για να αξιοποιήσει τα συνθετικά του χαρίσματα.

Δεν ήταν πολλά τα έργα που υπέγραψε και τα περισσότερα από αυτά γεννήθηκαν για να υπηρετήσουν τις δεξιοτεχνικές του ικανότητες. Έτσι, τα συνθέματά του μάλλον υποτιμήθηκαν από τους μουσικούς αναλυτές. Η προσεκτική, ωστόσο, προσέγγιση του έργου του αποκαλύπτει έναν πραγματικά ιδιοφυή μουσουργό.

(Γιώργος Β. Μονεμβασίτης)