Φραντς Λιστ - ο δεξιοτέχνης του πιάνου

Η εντυπωσιακή ομορφιά του έκανε τον Λιστ ιδιαίτερα θελκτικό στις γυναίκες και ήταν γνωστός για τις πολλές ερωτικές περιπέτειές του.

Από την ημέρα που γεννήθηκε ο Φραντς Λιστ, στις 22 Οκτωβρίου 1811, είχε όλες τις προοπτικές να επιτύχει. Ο πατέρας του Αδάμ, εργαζόταν ως αρχιεπιστάτης στο Ράιντινγκ της Ουγγαρίας, για τη μουσικόφιλη, αριστοκρατική οικογένεια των Εστερχάζι. 

Ο Αδάμ, ερασιτέχνης μουσικός και γνώστης πολλών οργάνων, μύησε τον νεαρό Φραντς στη μουσική από τα επτά του χρόνια. 

Τα αποτελέσματα ξεπέρασαν και τις μεγαλύτερες προσδοκίες του.

"Ιπτάμενα δάχτυλα"

Η πρώτη δημόσια εμφάνιση του Λιστ σε ηλικία εννέα ετών, προξένησε ζωηρή αίσθηση. Οι τοπικές αρχές θέσπισαν αμέσως μια υποτροφία για να καλύψουν οικονομικά τις σπουδές των επόμενων χρόνων. Χωρίς να διστάσει, ο Αδάμ άφησε τη δουλειά του το 1822 και εγκατέλειψε τα δάση της Ουγγαρίας για τα αστραφτερά σαλόνια της Βιέννης, που εκείνη την εποχή ήταν το κέντρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ο νεαρός Φραντς παρέλασε εμπρός από τους πλούσιους και τους ευγενείς. Όπου κι αν έπαιζε, τα "ιπτάμενα δάχτυλά" του δημιουργούσαν μαγικές μελωδίες γοητεύοντας τους ακροατές του.

O Καρλ Τσέρνι

Αλλά το ταλέντο του χρειαζόταν την πειθαρχία της γνώσης κι έτσι ο Αδάμ άρχισε να αναζητά δασκάλους. Ο Σαλιέρι, ο μεγάλος ανταγωνιστής του Μότσαρτ και ο φημισμένος δάσκαλος Τσέρνι, ανέλαβαν να διαπλάσουν το παιδί θαύμα.

Ο Αδάμ διοργάνωvε συνεχώς κοντσέρτα για τον ασθενικό Φραντς, ο οποίος μερικές φορές, σχεδόν κατέρρεε εξαντλημένος από το σκαμνί του πιάνου.

Το 1823 ο Τσέρνι συνέστησε να σταλεί ο δωδεκάχρονος Λιστ στο Ωδείο του Παρισιού, αλλά οι αυστηροί κανονισμοί που απέκλειαν τους ξένους από το ίδρυμα, δεν εξαίρεσαν ούτε ένα παιδί θαύμα όπως ο Λιστ. 'Ετσι ο Αδάμ περιέφερε το γιο του στα σαλόνια του Παρισιού, όπου τον λάτρεψαν ως "ενσάρκωση του Μότσαρτ".

Μια θριαμβική περιοδεία στην Αγγλία τον επόμενο χρόνο επιστέφθηκε με ένα ρεσιτάλ στο Ουίνσδορ εμπρός στον Βασιλιά Γεώργιο. Η ένταση των διαρκών εμφανίσεων όμως κατέβαλε το μικρό Λιστ, που υποχρεώθηκε να αναστείλει όλες τις υποχρεώσεις του για να ξεκουραστεί. 

Ο Φραντς με τον πατέρα του ξεκίνησαν ένα θαλασσινό ταξίδι αναψυχής στην Μπουλόν το 1826, στη διάρκεια του οποίου ο Αδάμ έπαθε τύφο και πέθανε. Ο Λιστ εγκατέλειψε αμέσως τις εμφανίσεις και άρχισε να συντηρεί τον εαυτό του και τη μητέρα του παραδίδοντας μαθήματα.

Η εποχή του έρωτα

Ο Φραντς ερωτεύτηκε για πρώτη φορά το 1828 μια μαθήτριά του, την Καρολίν ντε Σεν Κρικ. Το έντονο πάθος του 17άχρονου Λιστ θορύβησε τον πατέρα της Καρολίν, ο οποίος έβαλε τέλος στη σχέση αυτή. Ο Λιστ αναστατώθηκε, στράφηκε στη θρησκεία για παρηγοριά και τα δύο επόμενα χρόνια τα πέρασε σε βαθιά κατάθλιψη.

Ο Λιστ γνώρισε την Κόμισσα
Marie d'Agoult το 1834. Έζησαν
μαζί εννέα χρόνια και απέκτησαν
τρία παιδιά.

Ο ενθουσιασμός της Ιουλιανής επανάστασης στη Γαλλία το 1830, που καθιέρωσε μια νέα αστική μοναρχία, αναθάρρησε το Λιστ. Όπως είπε με ανακούφιση η μητέρα του, "τα κανόνια τον γιάτρεψαν". Μουσικοί από τις ταραγμένες πολιτικά χώρες της Ευρώπης άρχισαν να συρρέουν στην νέα τάξη πραγμάτων.

 Ο Λιστ έγινε το κέντρο ενός κύκλου που τον αποτελούσαν μουσικοί, όπως ο Μπερλιόζ, ο δαιμονικός βιολιστής Παγκανίνι και ο Σοπέν, που σύστησε τον Λιστ στη Μαρί ντ΄Αγκού, το 1833.

Ήδη μητέρα τριών παιδιών, η Μαρί ανέλαβε το δύσκολο καθήκον να φέρει τη γαλήνη στη βασανισμένη ζωή του Λιστ. Το 1835 μετακόμισαν στην Ελβετία, όπου τα επόμενα τέσσερα χρόνια, απέκτησαν τρία παιδιά.

"Λιστομανία"

Όμως το θέλγητρο της σκηνής αποδείχθηκε πολύ ισχυρό και ο Λιστ το 1837 άρχισε να περιοδεύει, διακόπτοντας μόνο τα καλοκαίρια που τα περνούσε με τη γυναίκα του στο σπίτι τους. Ήταν φλογερός πατριώτης και έδωσε τα πρώτα του ρεσιτάλ στη Βιέννη για να βοηθήσει την πολιορκημένη του πατρίδα, την Ουγγαρία.

Τα δέκα χρόνια της αποχής του από τη μουσική σκηνή δε μείωσαν τη θεατρικότητά του. "Λιστομανία" κατέλαβε την Ευρώπη, με τις γυναίκες να λιποθυμούν στα ρεσιτάλ του.
Πολλοί θεώρησαν ότι η ικανότητα να παρασύρει το κοινό του στη φρενίτιδα ήταν έργο του διαβόλου. 

Μια καρικατούρα που παρουσιάζει τον Λιστ
θυελλώδη και ρομαντικό πιανίστα.

Αυτό σε συνδυασμό με τη λιπόσαρκη, ρομαντική όψη του, τα αστραφτερά πράσινα μάτια του, το αποστεωμένο κορμί του και την προτίμησή του να ντύνεται στα μαύρα, έδιναν την εντύπωση ενός επικίνδυνου αλλά και ακαταμάχητου ανθρώπου. 

Είχε μια σειρά από ερωτικές περιπέτειες, ενώ οι πλούσιες και οι αριστοκράτισσες, ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για την προσοχή του.

Ο Λιστ έφτασε στο σημείο να γράψει στη Μαρί για τις περιπέτειές του. Εκείνη δεν άντεξε και το 1844 τον εγκατέλειψε. Ο Λιστ δεν έμεινε μόνος για πολύ. Το 1847 ερωτεύτηκε τη ρωσίδα πριγκίπισσα Καρολίνα φον Ζάιν-Βίτγκενσταϊν, μητέρα επίσης τριών παιδιών. Η ανοικτή σχέση τους σκανδάλισε, αλλά η υπερβολική συμπεριφορά του τον έκανε ακόμη πιο ελκυστικό στις θαυμάστριές του.

Μια γόνιμη περίοδος

Πιστός στην κυκλοθυμία του ο Λιστ αποφάσισε να εγκαταλείψει τις περιοδείες και να συγκεντρωθεί στη σύνθεση. Μετακόμισε με την Καρολίνα στη Βαϊμάρη, όπου είχε αναλάβει τη θέση του μουσικού διευθυντή του Μεγάλου Δούκα. 

'Εμειναν εκεί δώδεκα χρόνια στη διάρκεια των οποίων ο Λιστ έγραψε πολλά από τα σημαντικά έργα του. Παράλληλα έδινε μαθήματα πιάνου και ενθάρρυνε τους νεοφυείς συνθέτες, όπως το Ρίχαρντ Βάγκνερ. Ήταν υπερβολικά γενναιόδωρος και πολλές φορές προσέφερε τις υπηρεσίες του χωρίς αντάλλαγμα. Δούλευε πολλές ώρες και ενίσχυε την αντοχή του με άφθονο μπράντι.

Το 1859 εν τούτοις, η τύχη τον εγκατέλειψε. Η δημοτικότητά του στη Βαϊμάρη είχε μειωθεί και τα σχέδιά του να παντρευτεί την Καρολίνα στα 50 γενέθλιά του, ανατράπηκαν από την οικογένειά της και χώρισαν. Κι ακόμη, δύο από τα παιδιά του με τη Μαρί ντ΄Αγκού πέθαναν με διαφορά τριών ετών.

Στο Παρίσι ο Λιστ γνώρισε πολλές από τις
λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες
της εποχής του και ήταν φίλος με τον
Μπερλιόζ και τον Σοπέν.

Ο Λιστ στράφηκε για μια ακόμη φορά στη θρησκεία, αλλά τώρα με ένα πάθος που διήρκεσε μέχρι το τέλος της ζωής του. Έγινε δεκτός στις κατώτερες βαθμίδες της ιεροσύνης. Ο Αβάς Λιστ, αποσύρθηκε στη Βίλα ντ΄ Έστε έξω από τη Ρώμη όπου αφιερώθηκε στη σύνθεση θρησκευτικής μουσικής.

Από την απομόνωσε τον έβγαλε σταδιακά ο πατριωτισμός του για την Ουγγαρία. Στα επόμενα 25 χρόνια ταξίδευε διαρκώς από τη Ρώμη στην Ουγγαρία και στη Βαϊμάρη, θεωρώντας ότι έπρεπε να προσφέρει τις εξαιρετικές ικανότητές του, στην καλλιέργεια των ταλαντούχων μουσικών.

Το ράσο του μοναχού

Ο Λιστ ήταν παράξενη φυσιογνωμία. Με το μακρύ μαύρο μοναστικό ράσο του και τα άσπρα μακριά μαλλιά του, ήταν άμεσα αναγνωρίσιμος όπου κι αν πήγαινε. Με τα χρόνια έγινε πιο ήρεμος και η φλόγα εξαφανίστηκε από το παίξιμό του. Αλλά όχι κι από την παθιασμένη φύση του. Το 1869 σε ηλικία 58 ετών σχετίστηκε ερωτικά με μια δεκαεννιάχρονη πιανίστρια.

Το 1886 σε ηλικία 75 χρονών, ταξιδεύοντας στο Μπάιροϊτ για να παρακολουθήσει την παράσταση ενός έργου του Βάγκνερ, ο Λιστ έπαθε ένα κρυολόγημα που εξελίχθηκε σε πνευμονία. Πέθανε γαλήνια στις 31 Ιουλίου, στο Μπάιροϊτ.