Φέλιξ Μέντελσον - ο τοπιογράφος

Ο Φέλιξ Μέντελσον γεννήθηκε με όλα τα προνόμια και χωρίς καμιά από τις αντιξοότητες που συνήθως συνδέονται με την άκληρη ιδιοφυΐα που αγωνίζεται για αναγνώριση. Ο παππούς του, Μωυσής, ήταν ένας αυτοδημιούργητος άνθρωπος των γραμμάτων και υπερασπιστής των δικαιωμάτων των Εβραίων. Ο πατέρας του Αβραάμ, ήταν τραπεζίτης και πλούτισε σπάζοντας το εμπάργκο που επέβαλε ο Ναπολέων στην Αγγλία το 1810. Λίγο μετά τη γέννηση του Φέλιξ το 1809, η οικογένεια εγκατέλειψε το Αμβούργο και εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο.

Οικογένεια ταλέντων

Ένα από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας, ο Φέλιξ φανέρωσε το ταλέντο του σε μικρή ηλικία, όπως και η μεγαλύτερη αδελφή του Φάνι, η οποία σε πιο φιλελεύθερους καιρούς θα είχε γίνει συνθέτης. Αυτή ήταν που άσκησε μεγάλη επίδραση στον Μέντελσον, ο οποίος πήρε τα πρώτα του μαθήματα στο πιάνο από τη μητέρα του τη Λέα που ήταν μια ολοκληρωμένη πιανίστρια. Σύντομα όμως απόκτησε τους δασκάλους που θα ανέπτυσσαν το μεγάλο ταλέντο του. Ο θρυλικός δάσκαλος Καρλ Τσέλτερ, ένας πρώην λιθοξόος, παρουσίασε τον εννιάχρονο Μέντελσον στη Βερολινέζικη κοινωνία.

Πορτρέτο του Μέντελσον στα
12 χρόνια του.

Ο συγγραφέας Γιόχαν Γκαίτε, 72 χρονών τότε, συνάντησε τον Φέλιξ όταν ήταν 12 ετών. Αυτή ήταν η αρχή μιας θερμής φιλίας. Στη διάρκεια των συναντήσεών τους στο σπίτι του Γκαίτε, ο Φέλιξ
αγάπησε την κλασική λογοτεχνία. Αλλά κι ο ίδιος ενίσχυσε την αγάπη του γέροντα για τη μουσική, μολονότι δεν κατόρθωσε να πείσει ποτέ τον Γκαίτε να αγαπήσει τον Μπετόβεν.

Ο Φέλιξ δεν ήταν ένας εργασιομανής δεμένος στο πιάνο και την καρέκλα του συνθέτη. Αν και έγραφε τη μια παρτιτούρα μετά την άλλη από την παιδική του ηλικία, έβρισκε το χρόνο να παίζει στους απέραντους κήπους του φίλου του.

Το 1822, η οικογένεια ξεκίνησε για μια περιοδεία στην Ελβετία, γεγονός αποφασιστικής σημασίας στη ζωή του Φέλιξ που άσκησε μεγάλη επίδραση και στη μουσική του.

Η ομορφιά και το μεγαλείο των 'Αλπεων τον συγκίνησαν τόσο βαθιά, που ξύπνησαν μέσα του το πάθος για τα ταξίδια, στο οποίο παραδίδονταν έκτοτε στη ζωή του, σε κάθε ευκαιρία.

Ένας γόνιμος συνθέτης

Ο Φέλιξ ήταν ένας ακάματος εργάτης της μουσικής. Καθώς η φιλοδοξία του αυξανόταν, οι μουσικές σελίδες έβγαιναν από την πένα του ακατάπαυστα η μία μετά την άλλη. Το Οκτέτο Εγχόρδων σε Μι ύφεση μείζονα του 1825, τον καθιέρωσε ως αληθινή ιδιοφυΐα. Ήταν μόλις 16 χρονών κι ακόμη και το είδωλό του, ο Μότσαρτ ή ο παραγωγικός Φραντς Σούμπερτ, δεν είχαν συνθέσει ένα τόσο ώριμο έργο σε τόσο μικρή ηλικία.

Το 1827, σε ηλικία 18 χρονών, ο Μέντελσον κέρδισε μια θέση στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου για να σπουδάσει Αισθητική - την αποτίμηση όλων των καλλιτεχνικών μορφών - το ενδιαφέρον του όμως επικεντρωνόταν στη μουσική. Το 1829, αναβίωσε τα ξεχασμένα Κατά Ματθαίον Πάθη του Μπαχ, προξενώντας μεγάλη αίσθηση στην παγκόσμια μουσική κοινότητα. Τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν σε λίγα μόλις λεπτά και το ακροατήριο έκλαιγε ασυγκράτητο από τη συγκίνηση.

Στα 20 χρόνια του ο Μέντελσον άρχισε να καθιερώνεται ως ιδιοφυΐα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μια σειρά συναυλιών στην Αγγλία είχε τεράστια επιτυχία, ενώ η πρώτη του επίσκεψη στη Σκωτία το 1829 έβαλε το σπόρο για την περίφημη "Σκωτική" Συμφωνία του και την Εισαγωγή "Εβρίδες", γνωστή και ως "Το Σπήλαιο του Φίνγκαλ". Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Ιταλία, όπου η ζωτικότητα και το βάθος του ιστορικού χρώματος τον ενέπνευσαν για την "Ιταλική" Συμφωνία του.

Ο αγαπημένος του Λονδίνου

Ο νεαρός Μέντελσον αγαπούσε την Αγγλία και περισσότερο την αστραφτερή κοινωνική ζωή του Λονδίνου. Η κοινωνία εκεί έβριθε από αισιοδοξία σε αντίθεση με την τυπική κατήφεια του Βερολίνου. Όταν το επέτρεπαν οι δουλειές του, πήγαινε με την άμαξά του στο Χάιντ Παρκ κι απολάμβανε τις υπαίθριες συναυλίες.

Παρευρισκόταν στους χορούς σχεδόν κάθε βράδυ, συνοδευόμενος από γοητευτικές νεαρές κυρίες, που έλκονταν από τον ψηλό, όμορφο Γερμανό. Η Αγγλία τον ερωτεύτηκε. Τον τιμούσαν όπου κι αν βρισκόταν όχι μόνο για το ταλέντο του αλλά και για τους άψογους τρόπους του.

Γράμματα στη Φάνι

Στα ταξίδια του στο εξωτερικό έγραφε παθιασμένα γράμματα στην αδελφή του Φάνι,

Η Φάνι Μέντελσον, αδελφή του
συνθέτη που την αγαπούσε πολύ.

εκμυστηρευόμενος τις βαθύτερες σκέψεις του. Ο γάμος της με τον ζωγράφο Βίλχελμ Χένζελ το 1829 δε μείωσε την ένταση της σχέσης τους. Ο γάμος του ίδιου με τη Σεσίλ Ζανρενό το Μάρτιο του 1837 αποδείχτηκε ευτυχισμένος και απέφερε πέντε παιδιά.

Η ζωή του εν τούτοις δεν πέρασε χωρίς θλίψη και απογοητεύσεις. Θρήνησε το θάνατο των δύο μεντόρων του, του Γκέτε και του Τσέλτερ, το 1832. Η αποτυχία του να διαδεχτεί τον παλιό του δάσκαλο στη θέση του διευθυντή της Ακαδημίας Τραγουδιού του Βερολίνου δεν τον πίκρανε ιδιαίτερα. Αλλά η οργάνωση ενός μουσικού φεστιβάλ στο Ντίσελντορφ το 1833, δεν είχε την επιτυχία που προσδοκούσε.

Το 1834, ανέλαβε την ορχήστρας της Λειψίας και πέρασε δέκα ευτυχισμένα χρόνια εκεί αναδεικνύοντας την πόλη σε πολιτιστικό κέντρο της Ευρώπης. Εκεί, το 1839, διηύθυνε την πρώτη δημόσια ερμηνεία της "Ημιτελούς" Συμφωνίας του Σούμπερτ.

Γραφειοκρατία
Στον Μέντελσον προτάθηκε η ανάληψη της θέσης του μουσικού διευθυντή στο Βερολίνο το 1840. Όταν όμως βρέθηκε αντιμέτωπος με την τερατώδη γραφειοκρατία εγκατέλειψε αυτή τη θέση. Επέστρεψε στη Λιψία για να ιδρύσει εκεί την περιώνυμη σχολή του. Ταξίδεψε αρκετές φορές ακόμη στο εξωτερικό.

Όλη αυτή η φρενιτιώδης δραστηριότητα είχε βλαβερή επίδραση στην υγεία του Μέντελσον, αλλά το χειρότερο πλήγμα ήρθε το Μάιο του 1847, όταν η Φάνι πέθανε ξαφνικά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο Φέλιξ κλονίστηκε και η ήδη εύθραυστη υγεία του άρχισε να επιδεινώνεται ταχύτατα. Υπέστη κι ο ίδιος ένα εγκεφαλικό επεισόδιο τον Οκτώβριο και πέθανε στις 4 Νοεμβρίου σε ηλικία μόλις 38 χρονών.

Ο Μέντελσον υπήρξε μοναδικός. Η προνομιακή ανατροφή του θα μπορούσε να περιορίσει το ταλέντο του στα σαλόνια των πλούσιων και διάσημων. Αντίθετα όμως επέλεξε να ιδρύσει κέντρα μουσικής εκπαίδευσης, να συνθέσει πολύχρωμη, ευφάνταστη μουσική που αγαπήθηκε κι εξακολουθεί να αγαπιέται παντού σε ολόκληρο τον κόσμο.