Βιβάλντι - Κοντσέρτο Γκρόσο σε Λα ελάσσονα, έργο 3, αρ.8, RV522

Λεμβοδρομία στο Μεγάλο Κανάλι της Βενετίας. Η μουσική του Βιβάλντι ανακαλεί στη φαντασία τη χαρά, το χρώμα και τη ζωντάνια της πόλης εκείνη την εποχή.

Τα 12 κοντσέρτα που αποτελούν το Έργο 3, γράφτηκαν το 1711, όταν ο Αντόνιο Βιβάλντι δίδασκε στο Ospedale, στη Βενετία. Δημοσιεύθηκαν στο Άμστερνταμ, όπου η φρεσκάδα του ύφους τους θα προσέλκυε μεγαλύτερη προσοχή - και περισσότερους πελάτες - από τη συντηρητική Ιταλία.

Ο Βιβάλντι ονόμασε τη σειρά αυτή L'estro armonico ("Ο Αρμονικός Οίστρος"), που περιγράφει το πάθος και την ενέργεια που εκφράζει μέσω της μουσικής.

Ο Βιβάλντι με το Κοντσέρτο Γκρόσο σε Λα ελάσσονα αποδεικνύει την επινοητική ιδιοφυΐα του. Το κοντσέρτο αρ.8 γράφτηκε για δύο σόλο βιολιά. Ο Βιβάλντι αξιοποιεί την αντίθεση μελωδίας και αρμονίας για να δημιουργήσει μια σειρά από αρκετά διαφορετικές διαθέσεις.

Μέρη:

Ι. Allegro

Το πρώτο μέρος, Allegro, ξεκινά με έναν επιβλητικό και τραχύ ήχο όλων των εγχόρδων. Τα δύο σόλο βιολιά αναλαμβάνουν τον έλεγχο και ταξιδεύουν σε μια ηχηρή μελωδία με χαρακτήρα εμβατηρίου. Σύμφωνα με το ύφος της εποχής, οι σολίστ παίζουν σχεδόν χωρίς διακοπή. Οι παύσεις του κάθε οργάνου είναι σύντομες, με σκοπό να δημιουργήσουν στιγμιαίες αντιθέσεις. Τα μέρη του βιολιού είναι πλούσια κι εκφραστικά, διαθέτουν μελωδίες που συμπλέκονται και κοσμητικά σχήματα.

Αυτό επαναλαμβάνεται από το σύνολο των εγχόρδων, τα οποία σβήνουν, αφήνοντας τον σολίστα να βραδυπορεί. Αλλάζουν ανεπαίσθητα σε μια απαλή θλιμμένη μελωδία, προτού πετάξουν και πάλι σε ένα ηχητικό κρεσέντο. Απαλές καντέντσες αναγγέλλουν έναν περισσότερο ρέοντα ρυθμό, προτού το βιολί ξαναγίνει τραχύ στο τέλος.

ΙΙ. Larghetto e spiritoso

Το δεύτερο μέρος αλλάζει εντελώς το βηματισμό και οι σίγουροι τόνοι του Allegro υποσκελίζονται από ένα αργό, στοχαστικό θέμα με έξι νότες. Ο Βιβάλντι υπογραμμίζει πως το αργό Larghetto πρέπει να ερμηνευτεί "με νεύρο". Τα έγχορδα, παίζοντας σε οκτάβες, εισάγουν μια ρέουσα μελωδία cantabile ("σε ύφος τραγουδιού") για το πρώτο βιολί. Αυτή η μελωδία υιοθετείται από τον δεύτερο σολίστ, προτού τα δύο όργανα επεκτείνουν και αναπτύξουν το μουσικό υλικό.

Το ένα βιολί παίζει τη μελωδία, ενώ το άλλο παίζει αρμονικά στο υπόστρωμα, αποδίδοντας στη μουσική μια ποιότητα μοναδική. Το αποτέλεσμα είναι μια ασυμφωνία, σαν να προέκυψε κάποια ήπια διαφωνία, αλλά τελικά επιτυγχάνεται η συμφωνία, καθώς τα δύο βιολιά ενώνουν τη φωνή τους.

Μια από τις ιδιοφυείς εμπνεύσεις του Βιβάλντι εμφανίζεται στο παιχνίδι, καθώς ο ρυθμός της μελωδίας επιταχύνεται και αιωρείται. Τα βαθύχορδα ενώνονται και το μέρος τελειώνει με μια αργή ακολουθία υποστηριζόμενη από το pizzicato του βιολιού.

ΙΙΙ. Allegro

Ο ρυθμός επιταχύνεται στο τελευταίο Allegro, καθώς η νέα μελωδία προσπερνά γρήγορα. Δυναμικά κατιούσες κλιμακωτές φράσεις εισάγουν το ζωηρό καταληκτικό αυτό μέρος. Στο δεύτερο τμήμα οι σολίστ παίζουν μόνοι, με γρήγορες φράσεις συγχορδιών, που ερμηνεύονται από το πρώτο βιολί. Αυτό το επίμονο και ζωηρό ύφος γραφής συνεχίζεται στο μεγαλύτερο καταληκτικό τμήμα του μέρους.

Η επανάληψη της ίδιας συγχορδίας εισάγει ένα διαφορετικό θέμα με ένα ανατολίτικο παίξιμο από δύο σόλο βιολιά. Η μελωδία αλλάζει και γίνεται ευγενέστερη, έπειτα αιφνίδια χτυπήματα σε σόλο έγχορδα και γρήγορες καντέντσες εισάγουν μια ατμόσφαιρα έντονης δραστηριότητας. Οι σίγουροι τόνοι των βαθύχορδων ηρεμούν, τα σόλο και οι μελωδίες αποκτούν έλεγχο, σαν να αναστενάζουν με ανακούφιση για τη λύση του προβλήματος που προξένησε τόση ταραχή.